Bu makale genel bilgiler içerir ve herhangi bir bireye özgü ruh sağlığı kılavuzunun ya da profesyonel ruh sağlığı danışmanlığı ya da desteğinin yerini alması amaçlanmamıştır.

Kişilerin çoğu için kanser tanısı almak ve kanser tedavisi görmeye başlamak aşırı derecede gerilimli bir deneyimdir. Böyle gerilimli zamanlar kişinin uzun sürebilecek istenmeyen psikolojik sonuçlar yaşamasına yol açabilir: duygusal sıkıntılar, depresyon, endişe, kaygı, uyku bozuklukları, tükenmişlik hissi ve yaşam kalitesinde azalma.

Kanser çoğu zaman yaşamı tehdit eden ve travmaya yol açabilecek bir hastalık olarak algılanır. Bu algıyı ansızın ortaya çıkışı ve üzerinde kontrolümüzün olmayışı daha da destekler.

Dahası, kanser tanısı almış olan kişiler, tedavilerinin gidişatı boyunca, uyum sağlamaları gereken pek çok dramatik yaşam değişikliğiyle baş etmek zorundadır. Bu konu üzerinde yapılan araştırmalar da kanser gibi yaşamı tehdit eden hastalıkların kişiler tarafından bir travma gibi algılandığını göstermektedir.

“Kanser hastalarının çoğu önemli ölçüde psikolojik dayanıklılık sergilemektedir.”

Bütün bunlara karşın, ilginç bir şekilde, kanser tanısının ve tedavisinin getirdiği onca ruhsal sıkıntıya rağmen, kanser hastalarının çoğu önemli ölçüde psikolojik dayanıklılık sergilemektedir. Çalışmalar kanser ve tedavisinin üstesinden gelmenin ruhsal gelişme için bir fırsat yaratmasının yanı sıra zihinsel ve duygusal zindeliği artırabileceğini gösteriyor: Bu da hastalığın getirdiği her şeyle daha iyi başa çıkabilmek anlamına gelebilir.

“Kanser ve tedavisinin üstesinden gelmenin ruhsal gelişme için bir fırsat yaratmasının yanı sıra zihinsel ve duygusal zindeliği artırabileceği gösterilmiş.”

Psikolojik dayanıklılık, kişi gerilim dolu yaşam olayları ve sıkıntılı süreçlerle karşılaştığında, psikolojik ve bedensel durumunun göreceli olarak istikrarlı olmaya devam etmesi ya da hızla bu istikrarlı duruma geri dönmeyi başarması olarak tanımlanabilir.

Kanser bağlamında, psikolojik dayanıklılık kişinin kanserle yaşama başarıyla uyumunu sağlayan, değiştirilebilir olduğu düşünülen koruyucu kişisel nitelikler ve karakter özelliklerinin toplamıdır: Yaşama anlam katabilmek ve bir amaca sahip olmak, ruhsal bütünlük duygusu, iyimserlik, olumlu duygular, özsaygı, öz yeterlilik, zihinsel işlevlerde esneklik, üstesinden gelebilme, sosyal destek ve maneviyat.

“Yaşama anlam katabilmek ve bir amaca sahip olmak, ruhsal bütünlük duygusu, iyimserlik, olumlu duygular, özsaygı, öz yeterlilik, zihinsel işlevlerde esneklik, üstesinden gelebilme, sosyal destek ve maneviyat.”

Kanser ve benzeri yaşamı tehdit eden durumlar söz konusu olduğunda hastaların psikolojik dayanıklılık geliştirmesine sanıldığından daha sık rastlanıyor. Kanser hastalarının pek çok değişik hatta bazen umulmadık yollardan psikolojik dayanıklılığa ulaştığı görülüyor.

Pek çok kanser hastası bu üst düzeyde gerilimli deneyimle günlük yaşam işleyişlerinde çok küçük değişikliklerle ya da hiçbir değişiklik olmaksızın baş ediyor ve hatta kimi zaman bu süreç olumlu duygusal yaşantılara ve ruhsal gelişmeye yol açıyor.

Vücudun biyolojisine ilişkin faktörlere (ör., gen-çevre etkileşimleri) ek olarak -öz yeterlilik, üstesinden gelebilme, iyimserlik ve umut gibi- kişisel faktörler ve sosyal destek başta olmak üzere çevresel faktörler hepsi iş birliği yaparak kişinin psikolojik dayanıklılığını ve kanserle yaşama uyumunu sağlamaktadır.

Kanser tanısı almış ve kanser tedavisi görmekte olan kişiler psikolojik dayanıklılıklarına katkıda buluna kişisel faktörleri geliştirmek üzere danışma görüşmeleri yapmayı düşünebilirler. Böylesi görüşmelerin ruhsal gelişme, ruh sağlığı ve kanserle yaşama uyumda çok önemli katkıları olabilir.

Psikolojik dayanıklılığı sağlayan faktörlere ilişkin daha fazla bilgi için sitemizdeki “Kanser hastalarında psikolojik dayanıklılığı artıran faktörler nelerdir?”, “Psikolojik dayanıklılık, ruhsal gelişme ve iyileşme ilişkisi” makalelerine göz atabilirsiniz.

Referans:

1. Seiler A, Jenewein J. Resilience in cancer patients. Front Psychiatry 10:208. doi: 10.3389/fpsyt.2019.00208. Erişim tarihi: 18.08.2021.

PP-ONC-TUR-0612 (Mart 2022)