Bu makale genel bilgiler içerir ve herhangi bir bireye özgü ruh sağlığı kılavuzunun ya da profesyonel ruh sağlığı danışmanlığı ya da desteğinin yerini alması amaçlanmamıştır.

Kansere bir anlam vermek

Bir kişiye kanser tanısı konduktan sonraki ilk birkaç ay özellikle önem taşıyan bir dönemdir: Hasta bir yandan bedeninde değişiklikler hissederken, diğer yandan hastalığın getirdikleriyle psikolojisinde değişiklikler olur; sosyal ilişkileri değişikliğe uğrar; manevi hayatı etkilenir; varoluşa dair sorularla karşı karşıya kalır. Bu dönemde varoluşa dair rahatsızlıklar, sağlık ve güvenliğe ilişkin endişeler ve bağımlılık, özerklik kaybı ve ölüme ilişkin korkular yaşanabilir.

Hastalığın tetiklediği böyle varoluşa dair endişeler, kişinin sahip olduğu düzen içinde belli bir yöne doğru sürüp giden bir hayatı olduğu algısını çoğu zaman ortadan kaldırır. Böyle olunca kişi yaşamına yeni bir anlam katmak, kanser oluşuna bir anlam vermek için çaba göstermeye başlar.

Öyle anlaşılıyor ki, kanserle yaşarken hayatına yeni bir anlam katabilmek, kanserle birlikte yaşadıklarına bir anlam verebilmek aynı zamanda kanserle yaşamın başarıyla üstesinden gelebilmek olarak da görülebilir. Doğaldır ki bu anlam bulma/anlam verme süreci kişinin psikolojik dayanıklılığına da katkıda bulunuyor.

“Anlam bulma/anlam verme süreci kişinin psikolojik dayanıklılığına da katkıda bulunuyor.”

Travma sonrası psikolojik gelişme

Travma sonrası psikolojik gelişme, kişi büyük öneme sahip bir olumsuz yaşam deneyimi ya da travma etkisi yapan bir olayla karşılaşıp, göğüs gerdiğinde ortaya çıkan kişiye özgü, olumlu psikolojik değişimler olarak tanımlanabilir.

Bu olumlu değişimler arasında yaşama dair şükran duygusunun artması, yaşamda yepyeni öncelikler belirlenmesi ya da eski önceliklerde bazı değişiklikler, kişinin ruhsal gücünün arttığını hissetmesi, sosyal ilişkilerde gelişme, yeni olasılıkların algılanması, daha derin manevi hislerin ortaya çıkması, kişinin kendine verdiği değerin artması, vücuda ve sağlığa daha fazla özen gösterilmesi, kişinin kendi yaşamı üzerindeki kontrolünün arttığını hissetmesi. Özetle yaşam daha zengin, daha anlamlı ve değerli hale gelmiştir.

“Yaşama dair şükran duygusunun artması, yaşamda yepyeni öncelikler belirlenmesi ya da eski önceliklerde bazı değişiklikler, kişinin ruhsal gücünün arttığını hissetmesi, sosyal ilişkilerde gelişme, yeni olasılıkların algılanması, daha derin manevi hislerin ortaya çıkması, kişinin kendine verdiği değerin artması, vücuda ve sağlığa daha fazla özen gösterilmesi, kişinin kendi yaşamı üzerindeki kontrolünün arttığını hissetmesi.”

Çalışmalara göre kişi ne ölçüde kanser deneyiminin yarattığı koşullar ve sonuçları üzerinde fikir yürütürse, ne ölçüde aktif bir şekilde hastalığın üstesinde gelmeye uğraşırsa, ne ölçüde hastalığa bir anlam vermeye çalışırsa, travma sonrası ruhsal gelişmenin ortaya çıkma olasılığı o denli yüksek oluyor. Travma sonrası ruhsal gelişme, travmanın bir sonucu olmaktan çok, bu çetin durumla baş etmek için harcanan çaba ve emeğin bir sonucu.

İyimserlik

Kanser tanısı almış ve tedavi görmekte olan bir kişinin iyimser yaklaşımın koruyucu etkileri bilinmektedir. İyimserlik kanserle yaşamı kolaylaştırıyor, zindeliği artırıyor, rahatsızlığı azaltıyor, tedavinin getirdiği zorlukların kabul edilmesini kolaylaştırıyor.

“İyimserlik kanser hastalarının psikolojik dayanıklılığını artırıyor.”

Umut

Umut kanserle mücadele de en güçlü üstesinden gelme araçlarından biri olarak kabul edilir. Umut besleyerek kanser hastaları kanserle yaşama uyum sağlar, kanser deneyimine bir anlam verir ve zindeliklerini korur ve hatta geliştirir ve uzun süre sağ kalma beklentisi içinde olurlar.

Kanser tedavisi sırasında umudu korumanın yolları neler olabilir:

• Anlamlı ilişkiler kurmak ve sürdürmek.
• Pozitif kalmak.
• Şimdi ve burada yaşamak.
• Başarıları teşvik etmek.
• Manevi bir bağlantı hissetmek.
• Yaşam beklentisini korumak.

Umudu besleme ve sürdürmede sosyal desteğin katkısı da unutulmamalı. İyimserlik ve umudun kanserin üstesinden gelen kişilerin kanserle yaşama uyumu ve ruhsal gelişmesiyle bağlantılı olduğu görülmüş.

“İyimserlik ve umudun kanserin üstesinden gelen kişilerin kanserle yaşama uyumu ve ruhsal gelişmesiyle bağlantılı olduğu görülmüş.”

Manevi bir yaşama sahip olmak

Manevi bir yaşama sahip olmak, kanser hastalarının yaşama yeniden bir anlam katmasını sağlayabilir. Manevi yaşam ve dini inançlar kanserin üstesinden gelmede önemli bir rol oynayabilir ve psikolojik dayanıklılığı artırabilir. Pek çok hastanın kanser tanısı aldıktan sonra manevi hayatlarında gelişme olduğu görülmüş.

“Manevi gelişme psikolojik dayanıklılığı artırabilir.”

Kanser tanısı almış ve kanser tedavisi görmekte olan kişiler psikolojik dayanıklılıklarına katkıda bulunmak üzere yaşadıkları sürece bir anlam vermek, iyimserlik ve umutlarını artırmak ve ruhsal gelişme sağlamak amacıyla danışma görüşmeleri yapmayı düşünebilirler. Böylesi görüşmelerin ruhsal gelişme, ruh sağlığı ve kanserle yaşama uyumda çok önemli katkıları olabilir.

Referans:

1. Seiler A, Jenewein J. Resilience in cancer patients. Front Psychiatry 10:208. doi: 10.3389/fpsyt.2019.00208.

PP-ONC-TUR-0613 (Mayıs 2022)